علوم انسانی مدرن به آنارشیسم مبتلا شده است

سخنان حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی در آیین رونمایی کتاب “نظریه پردازی اسلامی در علوم انسانی”، تألیف حجت الاسلام دکتر احمد حسین شریفی و کتاب “بنیان های فکری جامعه‌شناسان غرب و متفکران اجتماعی اسلامی” تألیف دکتر سعید زاهد، تهران-مورخ 28 فروردین 1398

به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های علوم انسانیِ اسلامی صدرا، حجت الاسلام دکتر رضا غلامی با اشاره به اینکه علوم انسانی مدرن به نوعی آنارشیسم مبتلا شده است گفت: به نظر می‌رسد کتاب نظریه پردازی اسلامی در علوم انسانی را باید متمم دو اثر قبلی جناب دکتر شریفی یعنی مبانی علوم انسانی اسلامی و روش شناسی علوم انسانی، اسلامی در نظر گرفت. هرچند امروز در باب فلسفه و روش شناسی علوم انسانی اسلامی دیدگاه‌های متنوعی وجود دارد اما کوشش‌های علمی جناب دکتر شریفی طی ۳ سال اخیر نه فقط تصویر روشن‌تر و منسجم‌تری از علوم انسانی اسلامی ارائه داده بلکه راه را برای تحقیق و نظریه پردازی در این مباحث نوظهور هموار کرده است. ما امروز در شرایطی از قاعده مند سازی تحقیقات در علوم انسانی اسلامی صحبت می‌کنیم که بخش مهمی از علوم انسانی سکولار و غربگرا به نوع بیمارگونه ای از آنارشیسم مبتلا شده است. منظور من از آنارشیسم هرج و مرجی است که به ویژه در فلسفه و روش شناسی علوم انسانی و اجتماعی قائل هستیم. در واقع گریز از مبنا گروی و افتادن در مسیر نسبی گرایی، علوم اجتماعی مدرن را بیش از گذشته با هرج و مرج روبرو کرده به طوریکه امروز سطحی‌ترین و مضحک ترین نظریه‌ها در علوم اجتماعی بدون آنکه هیچ تضمینی درباره واقع نمایی و به تبع آن گره گشایی آنها داشته باشد، عهده دار تبیین پدیده‌ها یا حل مسائل اجتماعی است و طبیعی است که نسخه‌هایی به وسیله این نظریه‌ها پیچیده بشود که زندگی اجتماعی بشر را روز به روز مبهم‌تر و تاریک‌تر کند.
وی افزود: من معتقدم مهمترین نقطه قوت علوم انسانی اسلامی این است که در زیر سایه آزاداندیشی به قاعده مند سازی خودش بها می‌دهد و همواره تلاش می‌کند تا از لایه نسبی گرایی فاصله بگیرد. به هر صورت، کتاب نظریه پردازی اسلامی در علوم انسانی هم در نقد و بررسی انواع مواجه‌ها با نظریه پردازی در علوم انسانی به موفقیت‌های مهمی دست پیدا کرده و هم در نهایت در ارائه یک روش اسلامی گام بلندی را برداشته است. علاوه بر این از امتیازات کار جناب دکتر شریفی این است که از نقد جدی روش‌های اسلامی مانند روش مرحوم شهید صدر ابائی نداشته و نشان داده که مشهودات علمی نباید مانع از نقد و نوآوری در این ساحت بشود. فکر می‌کنم کتاب نظریه پردازی اسلامی در علوم انسانی نه تنها برای دانشجویان دکترا در رشته‌های گوناگون علوم انسانی بلکه برای اساتید و محققانی که به نوآوری علمی علاقه نشان می‌دهند، خواندنی و قابل استفاده است و حتی در مضبوط سازی داوری‌های علمی در حوزه و دانشگاه هم کارایی زیادی دارد.
رئیس مرکز پژوهش‌های صدرا ادامه داد: از طرف دیگر، کتاب بنیان‌های فکری جامعه شناسان غرب و متفکران اجتماعی اسلامی هم باید گام جدیدی در نوسازی علوم اجتماعی در ایران تلقی بشود. البته شما می‌دانید که در سالهای گذشته سرمایه گذاری‌های علمی خوبی در زمینه تبیین و نقد اندیشه‌های جامعه شناسان مسلمان صورت گرفته اما به نظر می‌رسد کارهای انجام نشده یا خوب انجام نشده در این میدان کم است. هنر استاد محترم جناب دکتر زاهد و همکارشان سرکار خانم مؤمنی در این کتاب از یک طرف شفاف سازی پایه‌های جامعه شناسی مدرن و از طرف دیگر بهره برداری از تلاش‌های قابل توجه متفکران مسلمان چه در نقد پایه‌های فکری جامعه شناسی سکولار و چه در تأسیس جامعه شناسی اسلامی است و من تصور می‌کنم این کتاب قادر است عینک متفاوتی را برای درک سیر تطور جامعه شناسی سکولار و جامعه شناسی اسلامی در اختیار پژوهشگران جوان در حوزه و دانشگاه قرار بدهد. من در پایان عرایضم مجدداً از زحمات اساتید گرامی به خاطر ارائه این دو اثر مهم قدردانی می‌کنم.