دوباره به میهمانی دعوت شدیم

گفتاری از حجت الاسلام والمسلمين رضا غلامی به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رمضان

بسم الله الرحمن الرحیم

هر کدام از ما، اگر نود سال هم عمر کنیم، چند بار می توانیم ماه مبارک رمضان را درک کنیم؟ اگر مرد باشیم، چهارده سال از ابتدای عمرمان به دلیل کودکی و نابالغی، بدون درک درست رمضان می گذرد. در مجموع، در خوش بینانه ترین حالت، فقط هفتاد – هشتاد بار با ماه رمضان در زندگی مان روبرو می شویم، این در حالی است که بعضی، متاسفانه بخشی از سال های جوانی خودشان را نیز با سهل انگاری و  غفلت از دین داری واقعی من جمله، اهتمام به این ماه عزیز سپری می کنند و در واقع، گوهری را از دست می دهند که هیچ چیزی در این دنیا با آن، از جهت ارزش، برابری نمی کند.
صرف نظر از کسانی که همیشه دلتنگ رمضان هستند، بسیاری از مؤمنين، علاوه بر اینکه اوائل ماه شعبان برای رسیدن ماه مبارک رمضان روز شماری می کنند، روزهای آخر ماه مبارک رمضان نیز از پایان یافتن این ماه غصه دار می شوند و همنوا با امام عارفین و سالکین (ع) در صحیفه سجادیه، برای پایان پذیرفتن رمضان اشک می ریزند.
خوب، اين ماه چیست که اینگونه مؤمنين را دلبسته و گرفتار خود می کند؟ برای بیان ارزش این ماه، هیچ بیانی پرمغز تر و شیوا تر از کلام رسول اکرم (ص) نیست که به بخشی از این کلام گهربار اشاره می کنیم.
حضرت امام رضا (ع) از پدران گرامی شان (ع) نقل کرده اند که یکی از روزهای آخر ماه شعبان و در آستانه رمضان، پیامبر خدا (ص)، خطاب به مؤمنين، خطبه مهمی خواند موسوم به خطبه شعبانیه که مضمون بخش اول آن چنین است:

* ای مردم، ماه خدا، همراه برکت و رحمت و آمرزش گناهان به شما روی آورده است.

* ماهی است که از همه ماهها ارزشمندتر و با فضیلت تر است.

* روزهایش ارزشمندترین روزهاست و شبهایش با فضیلت ترین شب هاست و ساعت هایش از همه ساعت ها ارزشمند تر و ارجمندتر است.

* ماهی است که شما به “میهمانی خدا” دعوت شده اید و خدا شما را در این ماه گرامی داشته است.

* نفس های شما در ماه رمضان تسبیح است و خوابتان عبادت خداست.

* عمل شما مورد قبول درگاه خداست و دعایتان در این ماه عزیز مستجاب است.

* با نیت های درست و دلهای پاک، خواسته هایتان را از خدا بخواهید و بخواهید که شما را در این ماه به گرفتن روزه توفیق دهد.

* و نیز به تلاوت قرآن موفق سازد.

* انسان شقی کسی است که در این ماه مورد بخشش و آمرزش خدا قرار نگیرد.

* با گرسنگی و تشنگی این ماه، به یاد گرسنگی و تشنگی قیامت بفتید.

* و به فقرا و محرومان صدقه بدهید.

* در ماه رمضان به بزرگانتان احترام کنید.

* و به کودکان و افراد کوچک تر، از هیچ محبتی دریغ نورزید.

* در این ماه بیشتر صله رحم نمایید.

* زبان خود را از گفتار ناپسند و زشت نگهدارید.

* و از آنچه خدا بر شما حلال نکرده است، چشمانتان را ببندید.

* و آن چه را که شنیدنش بر شما حلال نیست، گوش ننمایید.

* و به یتیمان مهر و محبت کنید تا بر یتیمان شما مهرورزند.

* و از گناهانتان توبه کنید.

* به هنگام نماز، دو دست خود را به دعا به پیشگاه خدا بلند کنید چه آن که آن لحظه ها بهترین لحظه هاست خداوند در آن لحظات با مهر و لطف بر بندگان می نگرد و اگر از او درخواست کنند، جواب می دهد و وقتی او را بخوانند، لبیک می گوید و دعای آنان را اجابت می کند.

* ای مردم! جانتان در گروه اعمال شماست، با طلب مغفرت از خدا، آزادش کنید.

* و شانه های شما از وزر و وبال گناه و زشتی های سنگینی می کند، با سجده های طولانی، آن وزر و وبال را سبک کنید.

* بدانید که خداوند به عزت خود قسم یاد کرده است که نمازگزاران و سجده کننده گان را عذاب نکند و …
* توصیه می کنم کل این خطبه را که هم در بحار الانوار ج96،ص157 و 358 و هم در عیون أخبار الرضا (ع)ج1،ص295 آمده است، مطالعه کنید. در ادامه به بعضی از مطالب مهم این خطبه مهم و سایر نکاتی که باید مورد توجه جدی همه ما باشد اشاره می کنیم.

در این ماه باید به خودمان بیاییم

قبل آغاز رمضان چند ساعت تنها باشیم و به خودمان فکر کنیم. به اینکه سال های عمرمان را چگونه سپری کردیم و با باقیمانده عمرمان چه می خواهیم بکنیم. توجه کنیم که تنها سرمایه ما پس از مرگ عمل ماست، و کسانی به سعادت می رسند که دل هایشان توخالی و پوچ نباشد. “و افئدتهم هواء”. وزنی داشته باشند تا آنها را وزن کنند.”والوزن يومئذ الحق فمن ثقلت موازينه فأولئك هم المفلحون”. آنهایی که دست خالی دنیا را ترک می کنند، از وزن کشی در قیامت هم محرومند چراکه چیزی برای بر روی ترازو گذاشتن ندارند. دوستان! بنشینیم و به حساب خودمان برسیم. خودمان می دانیم چه کرده ایم و چه نکرده ایم.”بل الانسان علی نفسه بصیرة و لو القی معاذیره”.به سوی خدا فرار کنیم. ففروا الی الله. رمضان را دائما با فکر کردن درباره زندگی مان و کارهایی که برای باز کردن غل و زنجیرها از دست و پاهایمان و آباد کردن دنیا و آخرت باید بکنیم سپری کنیم و با خودمان برای متحول شدن شرط و شروط جدی بگذاریم.

وقتمان را هدر ندهیم
مراقب باشیم در این ماه عزیز وقتمان را با تفریحات و سرگرمی های بی فایده هدر ندهیم. رمضان وقت فیلم و سریال دیدن و به پارک و شهربازی رفتن نیست. لحظه لحظه این ماه فرصت است و مثل باد می گذرد.

رمضان ماه قرآن است و قرآن را باید با تأمل و تدبر خواند
رمضان ماه نزول قرآن است.”شهر رمضان الذي أنزل فيه القران” قرآنی که برای هدایت انسان ها و جدا کردن راه سعادت و شقاوت نازل شده است.”هدي للناس و بينات من الهدي و الفرقان”. قرآن نور است و کسی که آن را می خواند نیز نورانی می شود. هر کسی می تواند بعد از تلاوت قرآن جوشش نور را در خود ببیند. هر چند نفس تلاوت قرآن توصیه شده و ارزنده است لکن می خواهم تاکید کنم آن نوری که از طریق تدبر در آیات قرآن در وجودمان پدید می آید ماندگار است و می تواند مسیر تاریک زندگی را برایمان روشن کند. پس تدبر در آیات قرآن را جزئی از برنامه تلاوت قرآن قرار دهیم.

نخوردن و ننوشیدن مقدمه است
بعضی از ما، مقام روزه داری در این ماه را در حد گرسنگی و تشنگی کشیدن ظاهری پایین می آوریم. پیامبر اعظم (ص) در خطبه شعبانیه فرمودند هنگام گرسنگی و تشنگی به یاد قیامت بیفتید. خود بیاد قیامت افتادن هم رفتن از ظاهر گرسنگی و تشنگی به باطن آن است لکن عرض من ناظر به آن بخش از خطبه است که به روزه داری زبان و چشم و گوش اشاره دارد. به ویژه روزه زبان خیلی مهم است. اگر در این ماه از زبان و چشم و گوش خود مراقبت نکنیم و دروازه بان برای آنها نگذاریم، عملا این ماه را از دست داده ایم.

قدم اول را با توبه حقیقی برداریم
توبه کنیم لکن توبه حقیقی. توبه حقیقی فقط به استغفرالله ربی و اتوب الیه گفتن نیست. اگر هنگام توبه تصمیم به جبران گناهان و اصلاح عمل خود آن هم بعد از توبه نباشیم و اراده ای نیز برای این کار نداشته باشیم، عملا توبه کردن را به مسخره گرفته ایم و وای به حال ما که آمد الهی را به تمسخر بگیریم. البته باید یکی از دعاهای اصلی مان در ماه مبارک رمضان امداد الهی برای توبه کردن باشد. اگر خداوند کمک نکند، جبران گذشته و اصلاح امور آینده ممکن نیست.

رمضان ماه رسیدگی بیشتر به مستمندان
همانطور که در فرازی از خطبه شعبانیه ملاحظه کردید، این ماه، ماه رسیدگی فوق العاده به فقراست. اصولا، در شرایط گرسنگی بهتر می توانیم فقرا را درک کنیم و با آنها همدردی کنیم. هیچکس با صدقه دادن چیزی از مالش کم نشده است. کم که نمی شود هیچ، به آن اضافه هم می شود. رسول خدا صلّی الله علیه وآله مي فرمايند: هرکس در ماه رمضان به میزان خیلی اندک صدقه بدهد، از یک کوه طلا که در غیر ماه رمضان صدقه دهد، نزد خداوند با ارزش تر است. با این حال، خالصانه و با قصد قربت به فقرا رسیدگی کنیم. منت هم سر آنها نگذاریم. با آنها عزیزانه رفتار کنیم. امام صادق (ع) وقتی پولی صدقه می دادند، دوباره آن را می گرفتند و می بوسیدند و برمی گرداندند؛ می فرمودند بواقع، صدقه را خداوند دریافت می کند و لذا این مال بوسیدن دارد!

نمازهای رمضان را دریابیم
به قول حضرت آیت الله بهجت رضوان الله تعالی علیه، اگر کسی فقط به اقامه نمازهای اول وقت خود عنایت کند، به همه چیز خواهد رسید. نماز معراج مؤمن است و این نماز است که انسان را در آسمان دل به پرواز درآورده و او  را به ملکوت اعلی می برد. اگر باید در همه سال به نماز توجه کنیم، در ماه مبارک رمضان می بایست به نماز توجه مضاعف داشته باشیم. بدانیم اصولا نماز پاک کننده است و این پاک کنندگی در ماه رمضان به مراقب قوی تر سایر ماههاست. اقامه نماز اول وقت، ترجیحا در مسجد و به جماعت، از همه مهم تر، داشتن حضور قلب، مواردی است که در قوت پاک کنندگی نماز مؤثر است.

استفاده بیشتر از جلسات اساتید اخلاق
شب های رمضان به جای تفریح و سرگرمی های بی ثمر، به نزد علما و روحانیون فاضل و بزرگان معرفت و اخلاق برویم. شرایطی را فراهم کنیم تا این شب ها در معرض تذکر های سنگین و تکاندهنده قرار بگیریم. خیلی اوقات انسان فراتر از تذکر، به شوک نیاز دارد تا بتواند درون منجمد شده خود را بشکند و متحول شود. این شوک در بسیاری از جلسات خوب وعظ و تعلیم اخلاص بوجود می آید.

سحرها را خیلی مغتنم بشماریم
سحرهای رمضان بهترین وقت برای استفاده از فرصت رمضان است. بعضی از ما، سحرهای رمضان را به غذا خوردن می شناسیم. اشکال ندارد بخشی از وقت سحر صرف سحری خوردن بشود اما قبل از آن، وقتی را به مناجات با خدا اختصاص دهیم و در تنهایی و تاریکی با خدا صحبت کنیم. اللهم إني اسئلك من بهائك بابهاه، و كل بهائك بهي. خدایا من از تو درخواست می کنم به نورانی ترین مراتب انوار در صورتی که تمام مراتب آن نورانی است. یا، إلهي لا تؤذبني بعقوبتك و لا تمكربي في حيلتك؛ من این لی الخیر یارب و لا یوجد إلا من عندک. خدایا من را به عقاب خود ادب نفرما و به مجازات عملم به مکر و حیلت مرا غافلگیر و مبتلا مگردان. ای خدا! کجا خیری توانم یافت در صورتی که خیر جز پیش تو نیست. و، یا عدتي في كربتي و يا صاحبي في شدتي. ای قوت و ذخیره روز رنج و غم من و ای یار و یاور روز سختی من.

سفرهای ساده افطاری
حضرت رضا علیه السلام مي فرمايند: هرکس در هنگام افطار، به اندازه یک گرده نان به مسکینی صدقه دهد، خداوند گناهش را آمرزیده و ثواب آزاد کردن بنده ای از فرزندان اسماعیل از آتش برای وی نوشته می شود.
البته پهن کردن سفره افطاری، هم می تواند بهانه ای برای سیر کردن تنگدستان باشد، و هم می تواند بهانه ای برای صله رحم که در خطبه شعبانیه به آن سفارش شده است باشد. البته از پهن کردن سفره های رنگین و تجملی به جد خودداری کنیم. با این کار هم به فرهنگ طاغوتی اشرافی گری دامن می زنیم، و هم خیلی ها را از پهن کردن سفره های ساده منصرف می کنیم. اجازه دهیم با ساده شدن افطاری ها، روز به روز به طول سفره افطاری اضافه شود و تعداد بیشتری از مؤمنين از صواب افطاری دادن بهره مند گردند.

در ماه مبارک رمضان با مردم مهربان تر باشیم
روزه داری و پرهیز از خوردن و آشامیدن، نه تنها نباید ما را بدخلق کند، بلکه باید به خوش خلقی مان کمک کند. این اتفاق مبارک زمانی می افتد که توجه به ماه مبارک رمضان از بین نرود. فراموش نکنیم که چرا روزه هستیم و چه سعادتی از ناحیه روزه داری نصیب ما شده است. در این صورت است که شادی و نشاط معنوی، درونمان را منبسط می کند و مهربانی با خلق خدا، به مثابه یک عبادت مهم و ارتقاء دهنده تلقی می شود.

شب های قدر قله رمضان
شب های قدر یعنی شب نوزدهم، شب بیست و یکم و شب بیست و سوم، اوج رمضان و شب های سرنوشت ساز زندگی ما محسوب می شوند. “لیلة القدر خير من ألف شهر”. شب قدر از هزار شب برتر است. در این شب، مقدرات ما برای یک سال بعد متناسب با وضعی که داریم معین می شود و لذا باید این سه شب که به ترتیب شب تقدیر، ابرام و نهایتا امضاست، را از دست ندهیم. به ویژه در این سه شب، احیا، توبه و تضرع و توسل از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

برای رفع گرفتاری از مسلمانان جهان دعا کنیم
همانطور که پیامبر اکرم (ص) در خطبه شعبانیه فرمودند، رمضان ماه دعاست و اگر مؤمني خالصانه خدا را بخواند، خداوند متعال قطعا پاسخ او را خواهد داد. در این ماه، به خصوص در شب های قدر، دعا برای دیگران را به دعا برای خود مقدم بشماریم و بدانیم دعا برای دیگران، نقش مهمی در اجابت دعاهای شخصی ما دارد. برای تعجیل در فرج مولا و صاحبان، حضرت ولی الله الأعظم ارواحنا فداه و رفع گرفتاری های مسلمین دعا کنید. برای دفع شدن شر تروریست های صهیونیستی داعش از سر مردم عراق و سوریه دعا کنید. برای به خال مالیده شدن پوزه رژیم سعودی در یمن و پیروزی یمنی ها دعا کنید. برای آزادی مردم مظلوم بحرین از دست رژیم خودکامه و پلید آل خلیفه دعا کنید. برای سلامتی و طول عمر رهبر فرزانه انقلاب فراوان دعا کنید. برای دفع شر منافقین جدید در ایران دعا کنید. برای پایان یافتن مشکلات اقتصادی و فرهنگی مردم شریف ایران دعا کنید.

شهادت مولای متقیان علی (ع)، فرصتی برای نزدیک شدن به علی (ع)
شب نوزدهم شب ضربت خوردن امیرالمؤمنين امام علي (ع) از دست شقی ترین فرد عالم است که در این زمان این ندا از آسمان برخاست “تهدمت و الله اركان الهدى و انطمست اعلام التقى و انفصمت العروة الوثقى قتل ابن عم المصطفى قتل على المرتضى قتله اشقى الاشقياء”. و شب بیست و یکم شب شهادت مظلوم عالم است. این دو شب موجب می شود که کل رمضان رنگ و بوی علوی پیدا کند و از طرفی، زمینه برای تأمل در زندگانی و اندیشه ژرف امام (ع) فراهم گردد و از طرفی دیگر، توسل به مولای موحدان، آن هم در شب های سرنوشت ساز قدر، بسیاری از قفل ها را در زندگی ما و جامعه اسلامی باز کند.

عید فطر، عید آزادی
عید سعید فطر عید آزادی است. عید باز شدن غل و زنجیر بردگی از دست و پای انسانها و گرفتن مزد یک ماه روزه داری حقیقی و تهذیب نفس از پروردگار مهربان عالم است. این روز، روز دعاست، روز طلب خیر و برکت برای امت اسلامی و روز وحدت و برادری میان مسلمانان.