پژوهشگر و مدرس فلسفه سیاسی و مطالعات فرهنگی و تمدنی
متن سخنان دکتر رضا غلامی در اختتامیه ششمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، مورخ ۲۰ دی ماه ۱۴۰۰، تهران، مجمع عالی علوم انسانی اسلامی
بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین، الصلاة و السلام علي رسول الله و علي آله الطيبين الطاهرين و لعنة الله علي أعدائهم أجمعين
خدمت اساتید ارجمند و دانش پژوهان گرامی سلام عرض می کنم. به لطف و مدد الهی، ششمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی با کمیت و کیفیتی به مراتب بهتر از دوره های پیشین برگزار شد. اغراق نیست اگر عرض کنم از جهت گستردگی حوزه مطالعاتی یعنی کل علوم انسانی، از جهت کیفیت مقالات و تعهد به استانداردهای علمی و پژوهشی، از جهت فراوانی کمیسیون های تخصصی یعنی ۱۶ کمیسیون، از جهت مشارکت پررنگ بزرگان رشته های تخصصی، از جهت تعداد مراکز علمی و تخصصی همکار، یعنی بیش از پنجاه مجموعه، و از جهت طول زمان برگزاری و تنوع مکانی یعنی حدودا ده روز در نقاط مختلف کشور، این کنگره شبیهی در کشور ندارد.
من به عنوان یکی از خادمین شما در مجمع عالی علوم انسانیِ اسلامی، لازم می دانم از همه عزیزانی که در برگزاری شکوهمند ششمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی تشریک مساعی کردند به ویژه دبیر محترم مجمع عالی علوم انسانی و همچنین رؤسا و دبیران محترم ۱۶ کمیسیون تخصصی کنگره، کمال سپاس را داشته باشم.
البته هیچ فعالیت علمی آن هم در این ابعاد گسترده بدون اشکال و ایراد نیست. لذا از همه همکارانم تقاضا دارم با بهاء دادن به نقد، و ایجاد بسترهای مساعد برای آن، تلاش کنند تا علاوه بر احصاء نقاط ضعف در کنار نقاط قوت، فرصت های لازم برای ارتقاء کیفیت هفتمین کنگره در سال ۱۴۰۲ فراهم شود.
من به سهم خودم، مایلم با نگاهی سازنده و مشفقانه، چند مساله مهم و سازنده را در اینجا ذکر کنم :
اول اینکه ما باید در تهیه سریع و متقن ساختار منطقیِ موضوعات و مسائل هر کمیسیون، همت به خرج دهیم. جا دارد دبیرخانه کنگره برنامه ریزی کند تا سال آینده همین موقع کتاب ساختار منطقی موضوع و مسائل هر کمیسیون تخصصی در قالب یک کتاب منتشر شده و به نقد گذاشته شود.
دوم اینکه، ما باید کمیته ای داشته باشیم تا در یک طراحی علمی دقیق، اولاً. نسبت علمی میان کمیسیون ها را مشخص کند و ثانیاً. عرصه هایی را برای کار مشترک در قالب میدان های بین رشته ای و یا چند رشته ای تعیین نماید.
سوم اینکه، خوشبختانه ما هر دوره با کمک جمعی از پژوهشگران در دانشگاه امام صادق (ع)، تحلیل کلان و روشمندی از هر کنگره تهیه و منتشر می کنیم لکن جا دارد از این به بعد به سمت تحلیل محتوای مقالات حرکت کنیم و لااقل برای نمونه تحلیل مقالات یکی از کمیسیون های تخصصی کنگره ششم را در دستور کارمان قرار دهیم. تحلیل محتوا موجب می‌شود تا فرصت مساعدی برای استفاده مضاعف از محصولات علمی کنگره ایجاد شود.
چهارم اینکه، ما باید در داوری مقالات به یک اسلوب دقیق تری دست پیدا کنیم تا اولاً، دقت ارزیابی ها افزایش پیدا کند و حق کسی ضایع نشود. ثانیاً. داوری ها از کلیشه ای شدن نجات پیدا نماید و ثالثاً. سیلقه شخصی داور کمتر در ارزیابی دخالت داشته باشد و سرجمع، کیفیت مقالات، دوره به دوره ارتقاء پیدا نماید.
پنجم اینکه، چرخه محققان و مولفان مقالات کنگره باید به نحوی فهم و ترسیم شود که کنگره بتواند تنوع لازم را در محققان و مولفان مقالات بوجود آورده و فرصت بیشتری را برای شکل گیری نوآوری در مقالات فراهم کند.
ششم. سوق پیدا کردن حداقل نیمی از ظرفیت هر کمیسیون تخصصی به سمت مطالعات عملی و کاربردی در جهت پاسخگویی به نیازهای مبتلابه و فوری کشور باید به یک اصل تبدیل شود.
هفتم. شناسایی فعالان علوم انسانیِ اسلامی در جهان اسلام و ارتباط منظم با آنها و درک اشتراکات فکری و سپس برنامه ریزی جهت تالیف مقالات مشترک ( یعنی یک نویسنده ایرانی و یک نویسنده غیر ایرانی)، یکی دیگر از نکاتی است که به نظر می رسد برای کنگره هفتم قابل پیگیری است.
هشتم. توجه به کارهای گروهی به شکل غیر تشریفاتی، و بسترسازی برای تالیف مقالاتی که حقیقتا جمعی از محققان درجه یک نویسنده آن هستند و بتوانند در آن یک گره علمی را باز کنند یا نظریه تازه ای را ارائه نمایند، می تواند به شتاب بخشیدن به حرکت کنگره کمک کند.
نهم. بسترسازی برای برپایی محافل مناظره و نقد با حضور مخالفان علوم انسانی اسلامی چه در داخل و چه در خارج کشور آن هم با سعه صدر بالا، امر مهمی است که هرچند از ابتدای تاسیس کنگره و سپس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی به آن اهتمام شده اما هنوز فاصله ما با رسیدن به نقطه مطلوب زیاد است. دوستان عزیز می دانند که ما در مجمع عالی علوم انسانی اسلامی هیچ ابایی از بحث و گفتگوی انتقادی نداریم و با آغوش باز و رعایت همه آداب، حاضر به مناظره با مخالفان علوم انسانی اسلامی هستیم.
دهم. به نظر می رسد محققان علوم انسانی اسلامی، می بایست اشراف بسیار بالایی به جدیدترین نظریات غیر اسلامی در علوم انسانی داشته باشند و علاوه بر نقد این نظریه ها و حتی استفاده از نقاط قوت آنها، باب مطالعات تطبیقی در علوم انسانی اسلامی را باز کنند.
یازدهم. کمیسیون های تخصصی همت کنند تا بین فواصل ۲ ساله برگزاری کنگره، کمیسیون های تخصصی با حمایت مراکز علمی عضو مجمع عالی علوم انسانی اسلامی به شکل سرزنده و پرنشاط به فعالیت های خود ادامه داده و به هیچ وجه تعطیل نشوند. باید دقت داشت، بالا رفتن کیفیت کنگره منوط به همین فعالیت مداوم کمیسیون هاست. برگزاری نشست های تخصصی، هم اندیشی های علمی، برپایی کرسی های ترویجی، نوآوری و نظریه پردازی و نقد آثار علمی جدیدالانتشار، کم‌ترین‌کاری است که هر کمیسیون می تواند برای آن برنامه داشته باشد.
دوازدهم. ما نیازمند میدان دادن به جوان های نخبه و پراستعداد در علوم انسانی تحت هدایت اساتید پیش کسوت هستیم. این مطلب برای رشد این حرکت کاملا ضروری است. خاصیت نیروی جوان نخبه این است که می تواند بن بست گشایی کند، چیزی که ما امروز به آن در خیلی از عرصه ها نیاز داریم. لذا جا دارد ما در کنگره نه فقط به شناسایی جوانان نخبه اهمیت بدهیم بلکه برای آنها فرصت هایی را جهت بروز و ظهور استعدادشان فراهم کنیم.
به نظر می رسد انشاالله ما بتوانیم در کنگره هفتم، به طور جدی تر و حساب شده تر، برای هر کمیسیون یک موضوع کانونی داشته باشیم هر چند در گنگره ششم هم این اتفاق تا حدی افتاد و بیشتر کمیسیون ها تلاش کردند بر یک‌محور خاص تمرکز نمایند.
از اینکه به عرائض بنده توجه نمودید سپاسگزارم و از خداوند تبارک و تعالی برای همه شما آرزوی توفیقات روزافزون دارم.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
بدون دیدگاه