پژوهشگر و مدرس فلسفه سیاسی و مطالعات فرهنگی و تمدنی
سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی، رئیس موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس دبیرخانه دائمی جشنواره بین المللی فارابی در نشست تکریم دکتر دلال عباس،
برگزیده سیزدهمین جشنواره بین المللی فارابی، ۱۵ مهرماه ۱۴۰۱، مصادف با ۱۰ ربیع الاول ۱۴۴۴، تالار اجتماعات کتابخانه ملی بیروت
بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین، الصلاه و السلام علی رسول الله و علی آله الطیبین الطاهرین و لعنه الله علی اعدائهم اجمعین.
سلام عرض می کنم خدمت شما اساتید و علماء مکرم و خوشحالم که در این نشست ارجمند که به مناسبت تکریم بانوی گرانقدر دکتر دلال عباس و تقدیم جایزه بین المللی فارابی به ایشان برپا شده است، در خدمت شما عزیزان هستم.
هر زبانی مولود فرهنگ است اما بيش از هر چیز، این زبان است که متقابلاً به بسط و تعمیق یک فرهنگ کمک می کند تا جائیکه می توان گفت، در میان مولفه های فرهنگ، هیچ عنصری به اندازه زبان برای یک ملت، هویت بخش نیست. فراتر از این، زبان به اندازه ای اهمیت دارد، که نقش مهمی در شکل گیری گفتمان های حاکم بر علم و به تبع آن فناوری بر عهده دارد و بدون واکاوی زبان‌های رایج، نمی توان از بنیادهای علم و فناوری و مسیر تحول در آن، به راحتی رمزگشایی کرد.
در این میان، زبان فارسی به دلیل پیوند عمیق با معناگراییِ نهفته در متن فرهنگ ایرانی-اسلامی، از ویژگی‌های منحصربفردی برخوردار است. چه بسا بتوان گفت ظرفیت زبان فارسی برای بازگویی ظرایف جهان معنوی، هم‌تراز زبان عربی است. نمونه‌های صعود زبان فارسی بر قله معناگرایی را می توان در مثنوی معنوی، دیوان حافظ و بوستان و گلستان سعدی مشاهده کرد که به ویژه در بیان لطیف و عمیق قرآن مجید و احادیث نبوی و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام، پیشتاز است.
در واقع باید گفت، هر چند زبان فارسی پیش از ورود اسلام به ایران نیز به معناگرایی منبعثِ از حکمت خسروانی و الهیات رایج در ایران باستان گرایش دارد، اما بعد از ورود اسلام به ایران، نه تنها در این عرصه به رشد اعجاب برانگیزی رسیده بلکه تاکنون خدمات کم نظیری را در تبیین و ترویج تعالیم اسلام نموده است.
با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و پیام های جذاب و منحصربفردی که انقلاب اسلامی به جهان‌ِ تشنه معنویت و عدالت ارائه داد، زبان فارسی به طور طبیعی مورد توجه نخبگان جهان، خصوصاً دنیای اسلام قرار گرفت.
در این شرایط، برای بسیاری مهم بود که نه تنها با گفتمان انقلاب اسلامی و اسلام ناب و مترقی‌ای که امام خمینی ضمن بیان محکماتش، آنرا در برابر اسلام آمریکایی و اسلام التقاطی و مرتجعین دنیاپرست قرار داده بود آشنا شوند بلکه به طور مستمر از آنچه در جمهوری اسلامی ایران به منظور ایجاد نظام سیاسی جدید تحت عنوان مردم سالاریِ دینی، و همچنین توسعه فکر دینی در جریان است آگاه شوند و در این میان، ورود ایران‌شناسان و مترجمان خبره به صحنه، و ایفای یک نقش تاریخی در این زمینه، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده و هنوز هم هست.
البته نمی توانم انکار کنم که با وجود انگیزه‌های قوی و زحمات فراوانی که در مسیر انتقال تحولات معرفتی از ایرانِ پس از انقلاب اسلامی صورت گرفته است، هنوز کل ترجمه ها، بر فرض که از کیفیت قابل قبولی برخوردار باشد، از یک- صدم آنچه قابلیت ترجمه داشته و دارد فراتر نمی رود.
من بانوی مکرم، دکتر دلال عباس را در این موقعیت فوق العاده، صاحب یک نقش کلیدی قلمداد می کنم. دکتر دلال عباس علاوه بر حضور و تحصیل در ایران و آشنایی جزئی با فرهنگ و سنت ایرانی- اسلامی، خود در برهه های حساس حرکت انقلاب اسلامی به ویژه شکوفایی اندیشه نابِ اسلامی در ایران را لمس کرده است و با کوله‌باری از تجربه، ضمن ورود هدفدار به ساحت ایران شناسیِ معاصر، خدمات ارزشمندی را به معرفی معارف انقلاب اسلامی و خط فکری تشیع به جهان اسلام خصوصاً لبنان عزیز نموده است بطوریکه تاکنون دهها کتاب و صدها مقاله از سوی ایشان تالیف و یا ترجمه شده است.
من امروز مفتخرم از طرف خودم و از سوی وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری و همچنین جامعه علمی جمهوری اسلامی ایران از خدمات گران‌سنگ و اثربخش سرکار خانم دکتر دلال عباس که بدون تردید به نزدیک تر شدن دو ملت فرهنگ دوست ایران و لبنان نیز کمک شایان توجهی کرده است، سپاسگزاری کنم.
اهدای جایزه سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فارابی ( به عنوان یکی از معتبرترین جوایز علمی جهان اسلام در عرصه علوم انسانی و اسلامی ) در حضور آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به دکتر دلال عباس، گویای قدرشناسی جامعه علمی ایران از دکتر دلال عباس است و مایلم خوشحالی خودم را از برگزاری این نشست فاخر جهت تقدیم جایزه فارابی به دکتر دلال عباس و نیز نکوداشت منزلت علمی این بانوی ارجمند لبنانی ابراز کنم.
از وزیر محترم فرهنگ کشور دوست و برادر لبنان، جناب آقای محمد وسام المرتضی به خاطر مشارکت و حضور در برگزاری این نشست که در حقیقت بزرگداشت مقام علم و عالم محسوب می شود، به طور خاص، متشکرم. همچنین از شیح کمیل باقرزاده، رایزن‌محترم فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بیروت به خاطر فراهم سازی مقدمات این نشست سپاسگزارم.
از خداوند متعال سلامتی و طول عمر دکتر دلال عباس را مسألت نموده و امیدوارم در آینده شاهد آثار علمی جدیدی از ایشان در عرصه ایران شناسی و مطالعات انقلاب اسلامی باشیم.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
******
ترجمه :
بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین، الصلاه و السلام علی رسول الله و علی آله الطیبین الطاهرین و لعنه الله علی اعدائهم اجمعین.
مرحباً أيها الأساتذة والعلماء الأعزاء ، ويسعدني أن أكون في خدمتكم في هذا اللقاء المشرف الذي تم تنظيمه لتكريم السيدة الغالية الدكتورة دلال عباس ولتقديم جائزة الفارابي الدولية لها.
كل لغة هي ولادة الثقافة ، ولكن قبل كل شيء ، إنها اللغة التي تساعد بشكل متبادل على توسيع وتعميق الثقافة ، بحيث يمكن القول أنه من بين مكونات الثقافة ، لا يوجد عنصر يعطي هوية للأمة بنفس القدر كلغة. علاوة على ذلك ، تعتبر اللغة مهمة جدًا لدرجة أنها تلعب دورًا مهمًا في تشكيل الخطابات التي تحكم العلم ، وبالتالي التكنولوجيا.
في غضون ذلك ، تتمتع اللغة الفارسية بخصائص فريدة بسبب ارتباطها العميق مع الدلالات المخفية في نص الثقافة الإيرانية الإسلامية. ربما يمكن القول إن قدرة اللغة الفارسية على سرد تفاصيل العالم الروحي تساوي اللغة العربية. يمكن رؤية أمثلة على صعود اللغة الفارسية إلى ذروة المعنى في مثنوي مناوي وديوان حافظ وبستان وكلستان السعدي ، والتي تتصدر بشكل خاص في التعبير الدقيق والعميق للقرآن الكريم والأحاديث النبوية. وأهل البيت العصمة والطهارة عليهم السلام.
في الواقع ، يجب أن يقال إنه على الرغم من أن اللغة الفارسية قبل وصول الإسلام إلى إيران تميل أيضًا نحو الدلالات المستمدة من حكمة خسرواني واللاهوت السائد في إيران القديمة ، ولكن بعد وصول الإسلام إلى إيران ، ليس فقط لقد حقق نموًا مذهلاً في هذا المجال ، ولكنه قدم أيضًا حتى الآن خدمات لا مثيل لها في شرح وتعزيز تعاليم الإسلام.
مع انتصار الثورة الإسلامية المجيدة والرسائل الجذابة والفريدة التي قدمتها الثورة الإسلامية للعالم المتعطش للروحانية والعدالة ، جذبت اللغة الفارسية بشكل طبيعي انتباه نخب العالم ، وخاصة العالم الإسلامي.
في هذه الحالة ، كان من المهم بالنسبة للكثيرين أن يتعرفوا ليس فقط على خطاب الثورة الإسلامية والإسلام النقي والتقدمي الذي وضعه الإمام الخميني ، وهو يعبر عن أحكامه ، ضد الإسلام الأمريكي والإسلام الدنيوي الانتقائي والرجعي ، ولكن أيضًا بشكل مستمر مع ما من أجل إنشاء نظام سياسي جديد تحت عنوان الديمقراطية الدينية ، وكذلك تطوير الفكر الديني ، فإن جمهورية إيران الإسلامية جارية ، وفي الوقت نفسه ، دخول علماء إيران والمترجمين الخبراء في المشهد ، ولعب دور تاريخي في هذا المجال ، هو من الأهمية المذكورة أعلاه ، لقد كان ولا يزال.
بالطبع لا يمكنني أن أنكر أنه على الرغم من الدوافع القوية والجهود الكثيرة التي بذلت في طريق نقل التطورات المعرفية من إيران بعد الثورة الإسلامية ، لا تزال جميع الترجمات ، بافتراض أنها ذات جودة مقبولة ، واحدة – مئات مما هو ممكن .. لقد ترجمت ولا تتعدى.
أنا أعتبر السيدة الكريمة الدكتورة دلال عباس لها دور رئيسي في هذا الوضع غير العادي. الدكتورة دلال عباس ، بالإضافة إلى حضوره ودراسته في إيران ومعرفته بالثقافة والتقاليد الإيرانية الإسلامية ، فقد لمس هو نفسه حركة الثورة الإسلامية في لحظات حرجة ، لا سيما ازدهار الفكر الإسلامي الخالص في إيران ، ومع حقيبة الخبرة ، أثناء دخوله بهدف في مجال علم إيران المعاصر ، قدم خدمات قيمة لتقديم تعاليم الثورة الإسلامية وخط الفكر الشيعي إلى العالم الإسلامي ، وخاصة لبنان ، حتى أن عشرات الكتب والمئات من تم تأليف المقالات أو ترجمتها بواسطته.
أنا فخور اليوم ، نيابة عني وباسم وزير العلوم والبحوث والتكنولوجيا الموقر ، وكذلك المجتمع العلمي في جمهورية إيران الإسلامية ، للخدمات الثمينة والفعالة للسيدة الدكتورة دلال عباس ، مما يساعد بلا شك على التقريب بين البلدين الصديقين للثقافة ، إيران ولبنان ، شكراً لكم على اهتمامكم.
تقديم جائزة مهرجان الفارابي الدولي الثالث عشر (كواحدة من أعرق الجوائز العلمية في العالم الإسلامي في مجال العلوم الإنسانية والعلوم الإسلامية) بحضور آية الله سيد إبراهيم رئيسي ، رئيس جمهورية إيران الإسلامية للدكتورة دلال عباس ، يعرب عن تقدير المجتمع العلمي الإيراني للدكتورة دلال عباس ، وأود أن أعبر عن سعادتي بعقد هذا الاجتماع المرموق لتقديم جائزة الفارابي للدكتورة دلال عباس وأيضاً للاعتراف الكرامة العلمية لهذه السيدة اللبنانية الشريفة.
أود أن أشكر وزير الثقافة المحترم صديق وشقيق لبنان ، معالي السيد محمد وسام المرتضى ، على مشاركته وحضوره في عقد هذا الاجتماع ، والذي يعتبر في الواقع احتفالاً بمكانة لبنان. مختص بمجال علمي. كما أنني ممتن لشيه كامل باقر زاده ، المستشار الثقافي المرموق للجمهورية الإسلامية الإيرانية في بيروت ، على اتخاذ الترتيبات اللازمة لهذا الاجتماع.
أسأل الله القدير صحة وطول عمر الدكتورة دلال عباس ، وآمل أن أرى أعمالاً علمية جديدة منه في مجال دراسات إيران وعلوم الثورة الإسلامية في المستقبل.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
بدون دیدگاه