نباید از فضای مجازی در تمدن سازی غفلت کنیم!

حضرت آیت‌ا… خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی هفته گذشته در حکمی اعضای جدید شورای عالی فضای مجازی را برای یک دوره چهار ساله منصوب کردند.

ایشان در این حکم، با اشاره به اهمیت شورای عالی فضای مجازی در «مواجهه هوشمندانه و مقتدرانه با تحولات این عرصه»، و همچنین وظیفه اصلی این تشکیلات یعنی «سیاستگذاری، مدیریت کلان و برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های لازم و به‌هنگام و نظارت و رصد کارآمد و روزآمد در فضای مجازی»، ۱۰ محور مهم وظایف و مأموریتهای شورای عالی فضای مجازی را ابلاغ کردند.

از این رو و به منظور بررسی چرایی و چگونگی تحقق این محورها روزنامه قدس با 
حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا به گفت و گو پرداخته است که متن آن، هم اینک پیش روی شماست.

همانطور که می دانید در حکمی که اخیراً از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی برای تشکیل دوره دوم شورای عالی فضای مجازی صادر شد، معظم له بر ضرورت انحلال شوراهای هم عرض تأکید فرمودند، به نظر جناب عالی، این شوراها کدام هستند و چگونه باید به سمت انحلال آنها رفت؟

امروز شوراهای متعددی در کشور وجود دارد که بین آنها و شورای عالی فضای مجازی از جهت اهداف و وظایف تداخل دیده می شود؛ یکی از مهم ترین این شوراها، شورای عالی فناوری اطلاعات است که تقریباً 80% وظایف آن با وظایف شورای عالی فضای مجازی موازی است. البته سال های گذشته اینطور وانمود شده که شورای عالی فناوری اطلاعات صرفاً در سطح اجرایی عمل می کند و مقام عالی تصمیم گیر و سیاست گزار نیست، این در حالی است که نه در مقام نظر و نه در مقام عمل این اتفاق نیفتاده و شورای عالی فناوری اطلاعات به ابزاری برای دور زدن شورای عالی فضای مجازی از سوی وزارت ارتباطات تبدیل شده است.

در حکم جدید اعضاء شورا، شرح وظایف مشخصی برای مرکز ملی فضای تعیین شده است؛ برداشت جنابعالی از این شرح وظایف چیست؟

به نظر می رسد این شرح وظایف، مرکز ملی فضای مجازی را از صرف جایگاه دبیرخانه ای خارج کرده و آن را به مثابه یک قرارگاه فرماندهی ارتقاء داده است. همه می دانند که تعیین سیاست، راهبرد و حتی برنامه برای تحول آفرینی در فضای مجازی کفایت نمی کند؛ اگر این سیاست ها و راهبردها درست پیگیری نشود و مواضع و اشکالات به موقع رفع نشود، این سیاست گزاری ها خاصیتی برای کشور نخواهد داشت. بنابراین ما امروز به یک قرارگاه مقتدر و هوشیار نیاز داریم و الحمدلله مرکز ملی فضای مجازی از شرایط اولیه تبدیل شدن به این قرارگاه برخوردار است.

یکی از نکات مهم طرح شده در حکم، ارتقاء حضور ج.ا.ا در عرصه جهانی است، علاقمندیم در این زمینه توضیحاتی را بفرمایید؟

بله، ما نباید با غیبت در مجامع جهانی و یا ضعف و انفعال در برابر رویه هایی که قدرت های سلطه گر در این میدان ایجاد کرده اند، از فرصت های بی نظیر فضای مجازی در جهت شکل گیری تمدن نوین اسلامی استفاده کنیم. به نظر می رسد تا الان حضور مسئولان کشور در میدان های بین المللی برای پیگیری حقوق ملت ایران ضعیف بوده است و باید این امر بر اساس یک تفکر پخته در آینده قویّاً دنبال گردد.

شبکه ملی اطلاعات جزو تأکیدات خاص مقام معظم رهبری در سال های اخیر بوده است؛ به نظر شما دولت و شورای عالی فضای مجازی چه میزان در طراحی و عملیاتی سازی این شبکه موفق بوده است؟

طراحی این شبکه هنوز دچار ابهامات فراوانی است. ظاهراً تعریف وزارت ارتباطات از این شبکه و مختصات آن با تعریف شورای عالی فضای مجازی متفاوت است. از طرف دیگر، از ظرفیت های نخبگان داخل برای عملیاتی کردن شبکه استفاده درستی نشده است. بهر حال باید توجه داشته باشیم تا این شبکه وجود نداشته باشد، سالم سازی فضای مجازی و حفظ امنیت حریم خصوصی مردم ممکن نیست ضمن آنکه بخش عظیمی از بودجه مردم به ناحق صرف خرید گران اینترنت جهانی می شود این در حالی است که حدود 70% از نیازهای مردم از داخل قابل تأمین است و این نیاز می تواند با سرعت فوق العاده و قیمت بسیار ارزان از طریق شبکه ملی اطلاعات پاسخ داده شود.

کی از بحث های مهمی که در حکم به آنها پرداخته شده است، موضوع جلوگیری از رخنه های فرهنگی و آسیب های اجتماعی در فضای مجازی کشور است؛ به نظر جناب عالی چگونه می توان جلوی این رخنه ها و آسیب ها را گرفت؟

برای جلوگیری از این رخنه ها و آسیب ها، دو دسته کار باید بشود. یک دسته کارهای سلبی نظیر تقویت سامانه فیلترینگ و دسته دیگر، به راه انداختن یک مسابقه عظیم برای تولید محتوای مفید و سازنده در فضای مجازی است. ما امروز در هر دو کار شکست خورده ایم و باید مسئولان فکر اساسی برای این قضیه داشته باشند.

موضوع تولید محتوا جدای حکم، در فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار اعضاء شورای عالی فضای مجازی نیز آمده است، جنابعالی چه برداشتی از منویات حضرت آقا در این زمینه دارید؟

تولید محتوا خصوصاً در حوزه فرهنگ، بیش از هرچیز نیازمند فهم عمیق فرهنگی است. کسانی که فاقد این فهم هستند نمی توانند کار موثری در این زمینه بکنند. از طرف دیگر، به نظر می رسد تا بار این امر به دوش مردم نیفتد، شاهد هیچ اتفاق موثری در محتوای فضای مجازی نخواهیم بود. این مردم و تشکل های مردمی هستند که باید ورق را برگردانند. البته دولت باید نقش خود را به عنوان حامی و ناظر به نحو احسن انجام دهد لکن تولید محتوا به مثابه یک کار صفی وظیفه دولت نیست.

به نظر جناب عالی با حکم جدیدی که از سوی مقام معظم رهبری صادر شد و فرمایشات بسیار مهمی که معظم له در دیدار اعضاء شورا داشتند، چه توقعاتی از این شورا برای دور جدید وجود دارد؟

انتظار می رود شورای عالی فضای مجازی نقش حیاتی خود را در شرایط فعلی درک کند و با خروج از انفعال و تنبلی در این عرصه، از فرصت تشکیل شورای عالی فضای مجازی برای خدمت به مردم و چشاندن فرصت های طلایی این فضا و همچنین رفع تهدیدات حداکثر استفاده را داشته باشد. به نظر می رسد در این 3 سالی که از دوره اول تشکیل این شورا سپری شد، شورای عالی و مرکز کارنامه مقبولی از خود ارائه نداد. امیدواریم بر اساس خطوط اساسی ای که رهبر بزرگوار انقلاب ترسیم فرمودند، شاهد تحولات بزرگی در این شورا و همچنین مرکز ملی فضای مجازی باشیم.

_____________________

روزنامه قدس 94/6/23