بی تفاوتی در قبال سعادت و شقاوت مردم، از ویژگی های نظام های لیبرالیستی است

یکی از تکالیف بارز دولت اسلامی، بسترسازی برای سعادت دینوی و اخرویِ مردم است و اینکه گفته می شود بگذاریم مردم خودشان راه بهشت را انتخاب کنند، دو معنا دارد : معنای اول این است که دولت اسلامی در برابر مسائل فرهنگی- دینی، نقشی کاملاً خنثی داشته باشد و جامعه را به حال خود رها کند؛ معنای دوم این است که دولت با تقویت خردورزی در جامعه، علاوه بر بالابردن قدرت انتخاب در مردم و به تعبیر زیبای امیرالمؤمنین (ع)، با بوجود آوردن انقلاب فکری در درون انسان و استخراج دفینه های عقلی، آنها را در برابر سموم فکری و فرهنگی واکسینه نماید. ما بدون تعارف با معنای اول که جزء ویژگی های روشن نظام های لیبرالیستی است، به جدّ مخالفیم و چنین رویکردی به جامعه را در تعارض با روح تعالیم اسلامی می دانیم؛ در عین حال، معنای دوم را به مصداق «یثیروا لهم دفائن العقول» صحیح تلقی می کنیم؛ یعنی انسان، یک موجود انتخابگر است و طبیعی است که مهم ترین خدمت به انسان، بالا بردن توان او برای انتخاب صحیح و عقلانی است؛ با این حال، این دلیل نمی شود که دولت اسلامی وظیفه خطیر خود را در جهت سم زدایی از جامعه فراموش کند یا آن را دست کم بگیرد. نمی توان گفت اجازه دهید سموم در فضای فرهنگی پراکنده شود و سپس خود مردم در برابر این سموم از خودشان محافظت کنند! خیر، دولت اسلامی باید در حد توان خود دائماً سم زدایی کند و فضای فکری و فرهنگی جامعه را از انواع آلودگی ها سالم نگه دارد. خیلی از احکام شرعی و به تبع آن، قوانین اسلامی چنین کارکردی دارند یعنی شرایطی را فراهم می کنند تا جلوی آلوده سازی فضای فکری- فرهنگی گرفته شود. خوب، حال اگر قانون از ما خواست که مبتنی بر یک منطق قوی و برای حفظ سلامت و بهداشت فرهنگ، فلان محدودیت را ایجاد کنیم، به مفهوم دخالت در کار مردم نیست. اگر چنین برداشتی از قانون باشد، اساساً عمده قوانین مصداق دخالت در امور مردم به شمار خواهند رفت و باید با انگیزه عدم دخالت در زندگی مردم، به جای قانون گرایی به آنارشیسم تن داد که طبیعی است هیچ عقل سلیمی آن را نمی پذیرد. بنا بر آنچه عرض شد، جامعه اسلامی وظیفه دارد با بسترسازی مناسب، تمام تلاش خود را برای ورود مردم به بهشت فراهم کند و نه ورود به جهنم؛ به بیان دیگر، شما در جامعه اسلامی، هیچ دولتمردی را پیدا نمی کنید که از نظر او، رفتن مردم به بهشت و جهنم علی السویه باشد. لکن این بسترسازی هم جنبه اثباتی دارد که منظور، همان بالابردن قدرت انتخابگری است، و هم جنبه سلبی دارد که معنای آن، همان سم زدایی از فضای فکری و فرهنگی جامعه و همچنین باز نگذاشتن دست راهزنان فرهنگی است.

 گفتگو با حجت الاسلام رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش های صدرا

تاریخ درج در خبرگزاری فارس4/3/93